БиХ е единствената земја во Европа која нема задолжителни залихи на нафта и нафтени деривати

Една од најважните енергетски обврски за секоја земја што сака да стане членка на Европската унија е дека мора да складира резерви на „црното злато“ за најмалку три месеци редовна потрошувачка. Босна и Херцеговина е единствената земја во Европа која нема задолжителна залиха на нафта и нафтени деривати, за што Европската унија предупредува повеќе од една деценија, но без резултати.

Имено, една од најважните европски обврски во областа на енергетиката за секоја земја која сака да стане членка на ЕУ е дека мора да складира залихи на нафта и деривати за најмалку три месеци редовна потрошувачка. За тоа БиХ повторно беше предупредена во извештајот на Европската енергетска заедница објавен во понеделникот, во кој уште еднаш беше посочено дека БиХ нема задолжителни резерви, пишува Независне новине. Проблеми со залихите на нафта и деривати имаат и други земји од регионот, но на различни начини чуваат одредени количини кои можат да се искористат.

Во Црна Гора, на пример, има залихи, но законот сè уште не утврдил обврска за складирање, додека во Албанија, според законот, тоа е обврска на индустријата за преработка на нафта. Во Косово постои обврска нафтените компании да чуваат пет отсто од своите залихи, но не на начин пропишан со европските правила.

Помош во енергетската криза

Србија, како што е наведено во извештајот на Енергетската заедница, има закони, но залихите во моментов се доволни за само 21 ден редовна потрошувачка, но со тенденција за понатамошен раст.

Според извештајот за енергетските резерви за 2019 година, кој Србија го доставува до Енергетската заедница, таа земја годишно троши околу 3,4 милиони тони нафтени деривати. Од нив, 2,8 милиони одат за енергетски цели, околу 80 отсто за транспорт, околу 11 отсто за индустрија и градежништво, 4,7 отсто за земјоделство, додека домаќинствата трошат околу 1,6 отсто. Србија обезбедува повеќе од 70 отсто од потребната количина на сурова нафта од увоз, додека помал дел доаѓа од домашното производство. Во Акцискиот план за формирање и одржување на потребните резерви, објавен од Министерството за рударство и енергетика, се наведува дека до крајот на оваа година ќе се обезбедат резерви за 26 дена потрошувачка, објаснува Радио Слободна Европа.

Така, Србија не исполни ниту еден од условите за отворање на Поглавјето 15 за енергетика во пристапните преговори со ЕУ, кој обврзува да има резерви на сурова нафта и деривати за 90 дена.

Во 2007 година, Европската унија усвои Акциски план и начин на складирање нафта и нафтени деривати, со цел да им обезбеди на европските потрошувачи подобри цени за овие извори на енергија и да спречи појава на верижни цени на сите стоки и услуги кои зависат од поволните цени на нафта и нафтени продукти. Бидејќи енергетската криза во ЕУ трае веќе извесно време, извесно е дека овие залихи кои постојат на територијата на Унијата ќе помогнат да се стабилизира состојбата. Според извештаите на европската статистичка служба Еуростат, пет земји од Европската унија ја немаат таа залиха во нивната област, но според веб-страницата на Меѓународната агенција за енергетика, сите овие земји имаат договори со соседните земји за складирање на потребните залихи, што е дозволено со директивата на ЕУ.

Прашањето за националната безбедност

„Некои земји ги чуваат своите резерви на нафта и нафтени деривати во други земји од логистички причини, како што се пристаништата во соседните земји каде залихите може брзо да се истоварат и испорачаат преку нафтоводи. Ова овозможува ефикасно складирање, особено за оние земји кои немаат доволно домашен капацитет или ако големиот центар се наоѓа во близина на границата“, се вели на веб-страницата на Меѓународната агенција за енергетика. И во последниот извештај на Европската комисија за БиХ како проблем се наведува што земјата нема залихи на нафта и деривати. „Силно сакаме да ја охрабриме БиХ да ги донесе потребните закони, да формира тело на државно ниво за задолжителни резерви нафта и да овозможи усогласување на законите на нивоа на ентитети, што е во согласност со европското законодавство“, се наведува во извештајот на Европската комисија за БиХ.

Во наведената директива на ЕУ, задолжителното чување нафтени резерви се смета за прашање на национална безбедност.

„Прашањето за достапноста на нафтата и зачувувањето на снабдувањето со енергија е клучно прашање за правна сигурност во Енергетската заедница, а постоењето централно складиште ја приближува ЕУ до постигнување на нејзините цели во оваа област“, ​​се истакнува во извештајот.