Полска и Чешка се борат да ги заменат украинските работници кои се враќаат во земјата

Градилиштата, монтажните линии во фабриките и погоните, магацините и продавниците во централна Европа се соочуваат со недостиг на работна сила откако десетици илјади Украинци ги напуштија своите добро платени работни места и се вратија во својата татковина за да помогнат во борбата против руската инвазија, објави Ројтерс.

Украинците ја преплавија централна Европа во изминатата деценија, привлечени од добрите плати и падот на визните ограничувања, земајќи многу работни места во градежништвото, автомобилскиот сектор и тешката индустрија за кои локалното население вели дека не е доволно добро исплатено за работата.

Многу од овие работници, сепак, се вратија во својата татковина по почетокот на руската инвазија на 24 февруари, која отвори големи пукнатини на пазарот на трудот.

Ројтерс разговараше со 14 директори на компании, регрутери, професионални организации и економисти во Полска и Чешка. Сите тие признаваат дека заминувањето на Украинците доведе до зголемени трошоци и доцнење во спроведувањето на индустриските нарачки и градежните активности.

Пред почетокот на војната, Украинците беа најголемата група странски работници во Централна Европа. Според податоците од индустријата, 600.000 Украинци работат во Полска, а 200.000 во Чешка.

Според Конфедерацијата на работодавачи во Полска, која претставува 19.000 компании со повеќе од 5 милиони вработени, околу 150.000 Украинци, главно мажи, ја напуштиле Полска од почетокот на војната.

Вислав Новак, извршен директор на полската железничка и трамвајска компанија ZUE Group, вели дека еден од нејзините подизведувачи неодамна не успеал да ја заврши нарачката за поставување пруга бидејќи речиси сите 30 Украинци, кои работат за компанијата што ја напуштиле работата.

„Многу компании итно бараат вработени, многу од нив, за различни градилишта низ земјата поради масовниот егзодус“, вели тој. „И тоа неизбежно влијае на цената и напредокот на работата. Кога една компанија брзо ќе изгуби неколку десетици вработени, таа не може да ја пополни празнината за неколку дена“.

И додека Европската централна банка предвиде во јуни дека приливот на украински бегалци ќе го зајакне пазарот на труд во еврозоната, се чини дека спротивното се случува во индустријализираните земји од централна Европа надвор од валутната унија.

Стотиците илјади украински бегалци, главно жени и деца, кои пристигнаа во регионот не се соодветни за слободните позиции. Честопати, понудените работни места се во физички тешки сектори како што се градежништвото, производството или металургијата, каде што има и законски ограничувања за тоа какви тежини можат да подигнат жените.

И компаниите се принудени да изберат дали да обучуваат, на пример, украински бегалки да управуваат со вилушкари или да регрутираат нови работници од Азија за да ги пополнат празнините, изјавија шефовите на компаниите за Ројтерс.

„Загубата на украинските работници ги продлабочи проблемите со кои се соочуваат компаниите како резултат на пандемијата и инфлацијата“, рече Радек Шпицар, потпретседател на Чешката конфедерација на индустријата. „Компаниите признаваат дека не можат да ги исполнат сите нарачки на нивните деловни партнери – ги одложуваат и плаќаат казни.

Со 30 отсто од БДП генериран од индустријата, Чешка е меѓу најиндустриски развиените земји во Европа, а Полска, со своите 25 отсто, е блиску зад неа.

Пред почетокот на руската инвазија, германската компанија за регрутирање Hofmann Personal имаше 1.000 Украинци подготвени да пристигнат во секое време меѓу март и јуни за да работат во Чешка и да работат во сектори како што се автомобилската индустрија, логистиката и индустриското производство.

Но, тие никогаш не можеа да заминат, а сега чешките компании се прашуваат како да ги пополнат слободните работни места, вели Габриела Хрбачкова, управен директор на Хофман Персонел за Чешка. И ова е земјата со најниска стапка на невработеност во ЕУ – 3,1 отсто.

„Доколку не се најде брзо решение за ангажирање работници од странство, ќе настрадаат компаниите, особено оние од индустриското производство“, вели Хрбачкова. „Тие се неколку стотици вработени за квалификувани производствени позиции како што се заварувачи, оператори на машини, леарници и оператори на виљушкар“.

Работодавачите веруваат дека ефектот од заминувањето на Украинците се чувствува особено силно во Централна Европа, бидејќи индустријата таму е помалку автоматизирана отколку во Западна Европа.

За Scanfil, финска компанија специјализирана за производство на електроника, проблемите на пазарот на труд во Полска, каде што работи, се пат кон автоматизација. „Автоматизацијата е можна на некои работни места, но не секаде. Сè уште ни требаат многу вистински човечки раце“, вели Магдалена Шведа, менаџер за човечки ресурси за Scanfil Полска.

Според главниот економист на BNP Paribas Bank Polska, Михал Дибула, заминувањето на украинските работници сигурно ќе и наштети на полската економија. 8-ми по големина во ЕУ, на краток рок. Сепак, колку ќе бидат големи, сè уште е рано да се проценува, додава тој.

Според Петр Скочек, директор на фабриката на германскиот добавувач на автоделови Бросе Груп во Острава, приливот на украински работници е вистински благодет за бизнисот, бидејќи тие се вешти, имаат висока професионална етика и блиска култура. „Тој канал сега е затворен“, се жали тој.

Проблемот со персоналот се надополнува на веќе постоечките потешкотии предизвикани од прекини во синџирите на снабдување поради пандемијата и последователниот скок на цените на енергијата. Индексот на цените на производителите во јуни во Полска достигна 25,6 отсто на годишно ниво, а во Чешка е уште повисок и изнесува 28,5 отсто.

Некои компании ги зголемуваат платите за да се обидат да привлечат локални работници и да се борат со конкуренцијата за неколкуте преостанати Украинци. „Бараме украински работници на пазарот, нудиме повеќе пари“, вели Мачеј Јечмик, извршен директор на полската компанија InBet, која произведува монтажни материјали за градежништво. „Секоја недела ги подобруваме понудите.

Полската компанија за персонал Gremi Personal објаснува дека во обид барем делумно да ги решат своите проблеми, некои нејзини клиенти ги преместиле мажите на повеќе трудоинтензивни работни места и на нивно место вработиле жени бегалки од Украина.

Другите компании беа принудени да гледаат подалеку во земјите како Монголија и Филипините, каде што проблемитe со јазикот, патувањето и визите го отежнуваат брзото пополнување на слободните работни места. Бројот на работници од овие земји не може да ги пополни празнините, вели Маркос Сегадор Аребола, извршен директор на друга компанија со персонал, GI Group Poland. Според него, во текот на изминатите 13 години, украинските работници во Полска се зголемиле за 38 пати.

Некои компании се обидуваат да ги обучат жените на позиции кои традиционално ги имаат мажи, како што е управување со виљушкар. Според Војчех Ратајчик, извршен директор на Тренквалдер Полска, во земјата има 50.000 слободни работни места за логистика, голем број од нив за возачи на моторни возила.

Оглас за работа во виљушкар испратен до 2.000 бегалци доби 600 одговори од жени. Неколку десетици од нив веќе започнаа четиринеделна обука за возење виљушкар, спроведена во соработка со компании кои потоа се подготвени да ги ангажираат.

Еден од учесниците на оваа обука е Олга Воровиј, поранешен менаџер за продажба, која неодамна се вработи во складиштето на добавувачот на автомобилски делови Faurecia во Гроец, источна Полска. „Во Украина работев со глава, овде се занимавам со физичка работа. Морам да работам и да заработам пари“.